Ortalama Gerçek Aralık (ATR – Average True Range) Nedir ve Nasıl Kullanılır?
Ortalama Gerçek Aralık (ATR – Average True Range), J. Welles Wilder tarafından geliştirilen ve bir varlığın volatilitesini ölçmek için kullanılan popüler bir teknik analiz göstergesidir. ATR, fiyatın ne kadar oynak olduğunu gösterir; yani bir varlığın belirli bir dönemdeki ortalama fiyat hareket aralığını hesaplar. Wilder, bu göstergede fiyat aralığının yalnızca kapanış fiyatına değil, en yüksek ve en düşük fiyatlar arasındaki farkı da göz önünde bulundurarak volatilitenin daha gerçekçi bir şekilde ölçülebileceğini düşünmüştür.
ATR, genellikle trendin gücü hakkında bilgi vermek için kullanılır, ancak yön hakkında doğrudan bilgi vermez. Yatırımcılar, fiyatın ne kadar hareket edebileceğini belirlemek, risk yönetimi yapmak ve stop-loss seviyelerini belirlemek için ATR’yi kullanırlar.
ATR Nasıl Hesaplanır?
ATR, genellikle üç farklı değerin maksimumunu alarak hesaplanan “Gerçek Aralık” (True Range) kullanılarak hesaplanır. Gerçek aralık (True Range), her gün için aşağıdaki üç değerden en büyüğüdür:
- Günün en yüksek fiyatı ile en düşük fiyatı arasındaki fark.
- Önceki günün kapanış fiyatı ile gün içindeki en yüksek fiyat arasındaki fark.
- Önceki günün kapanış fiyatı ile gün içindeki en düşük fiyat arasındaki fark.
Bu gerçek aralık değerleri toplandıktan sonra, belirlenen zaman diliminde (genellikle 14 günlük) ortalaması alınarak ATR hesaplanır.
ATR’nin formülü şu şekildedir:
ATR=1n∑i=1nTRiATR = \frac{1}{n} \sum_{i=1}^{n} TR_i
Burada:
- n, ATR’nin hesaplandığı dönemdir (genellikle 14 günlük).
- TR, gerçek aralık anlamına gelir ve yukarıda belirtilen üç değerden en yüksek olanıdır.
ATR Nasıl Kullanılır?
ATR, genellikle volatiliteyi ölçmek ve potansiyel fiyat hareketlerini tahmin etmek için kullanılır. İşte ATR’nin bazı temel kullanım alanları:
1. Volatilite Tespiti
ATR, volatilitenin ne zaman artıp azaldığını gösterir. Değer ne kadar yüksekse, fiyat o kadar volatil demektir; değer ne kadar düşükse, piyasa o kadar sakin demektir.
- Yüksek ATR: Fiyat hareketlerinin geniş olduğunu ve piyasanın çok oynak olduğunu gösterir. Genellikle volatilitenin artması, önemli fiyat hareketlerinin yaklaştığına işaret edebilir.
- Düşük ATR: Fiyat hareketlerinin dar olduğunu ve piyasanın daha az oynak olduğunu gösterir. Düşük volatilite, piyasanın bir durgunluk veya yatay bir trend içinde olduğunu gösterebilir.
Örnek: Bir hisse senedinin ATR’si yüksek olduğunda, yatırımcılar fiyatın geniş aralıklarla hareket ettiğini görür. Bu da daha riskli bir piyasada olduklarını ve daha dikkatli işlem yapmaları gerektiğini gösterir.
2. Stop-Loss ve Risk Yönetimi
ATR, stop-loss seviyelerini belirlemek için de yaygın olarak kullanılır. ATR’nin değeri, piyasanın ne kadar oynak olduğunu gösterdiği için, yatırımcılar stop-loss emirlerini fiyatın günlük hareket aralığına göre ayarlayabilirler.
- Stop-Loss Seviyesinin Ayarlanması: Yatırımcılar, bir pozisyon açtıklarında ATR’nin belirli bir katına göre stop-loss emri koyarlar. Örneğin, ATR değeri 50 pips olan bir pozisyon için, stop-loss seviyesi 1,5 veya 2 kat ATR olarak ayarlanabilir. Bu, fiyat dalgalanmalarının dışında kalmanızı sağlar ve piyasadaki “gürültü” nedeniyle pozisyonunuzun erken kapanmasını önler.
Örnek: Eğer ATR değeri 0.5 ise ve yatırımcı fiyatın oynak olduğunu düşünüyorsa, stop-loss seviyesini ATR’nin 2 katı olan 1.0’a koyabilir. Bu, dalgalanmaların dışına çıkmadan önce fiyatın ne kadar oynayabileceğini dikkate alır.
3. Trend Gücünü Ölçme
ATR, bir varlığın trend gücünü ölçmek için dolaylı bir araç olarak da kullanılabilir. Yüksek ATR, genellikle güçlü bir trendin varlığına işaret eder. Yatırımcılar, trendin devam edip etmeyeceği konusunda karar verirken ATR’yi kullanabilir.
- Yüksek ATR ve Trend: Eğer ATR yüksekse ve fiyat güçlü bir şekilde ilerliyorsa, bu genellikle trendin güçlü olduğunu gösterir. Yatırımcılar bu durumda pozisyonlarını koruyabilir.
- Düşük ATR ve Trend: ATR düşmeye başladığında, trendin yavaşladığı ve piyasanın durgunlaşmaya başladığı sinyali alınabilir.
Örnek: Bir yükseliş trendinde ATR artarsa, bu trendin güçlü olduğunu ve fiyatın daha da yükselebileceğini gösterebilir. Ancak, ATR düşükse ve fiyat hareketleri yavaşlamışsa, trendin sona yaklaştığı düşünülebilir.
4. Breakout Stratejileri (Kırılma Stratejileri)
ATR, breakout stratejilerinde de kullanılabilir. Volatilitenin arttığı dönemler, genellikle fiyatların destek veya direnç seviyelerini kırdığı dönemlerdir. Yatırımcılar, ATR yüksek olduğunda bu kırılmaları yakalamak için hazırlıklı olabilir.
- Breakout Tespiti: Eğer ATR bir süre düşük seviyede seyredip ardından aniden yükseliyorsa, bu volatilitenin artmaya başladığı ve fiyatın yakında önemli bir hareket yapabileceği anlamına gelebilir. Bu tür durumlarda, yatırımcılar breakout noktalarını yakalayarak alım-satım fırsatlarını değerlendirebilirler.
Örnek: Bir paritenin ATR değeri uzun bir süre düşükse ve ardından ani bir yükseliş gösterirse, bu fiyatın destek veya direnç seviyesini kırabileceği anlamına gelebilir. Yatırımcılar bu tür volatilite artışlarını fırsat olarak değerlendirebilirler.
5. Scalping ve Gün İçi Ticaret
ATR, kısa vadeli işlemler için de oldukça faydalıdır. Scalper’lar ve gün içi işlem yapan yatırımcılar, piyasadaki volatiliteyi anlamak ve gün içinde fiyatın ne kadar hareket edebileceğini görmek için ATR’yi kullanırlar.
- Gün İçi Fiyat Hareketleri: ATR, gün içi ticaret yaparken bir varlığın tipik olarak ne kadar hareket edebileceğini tahmin etmeye yardımcı olur. Eğer ATR değeri düşükse, daha küçük fiyat aralıkları içinde ticaret yapılabilir; yüksekse, daha geniş fiyat hareketleri beklenebilir.
Örnek: Bir paritenin ATR’si düşükse, gün içi yatırımcılar kısa pozisyonlarda daha hızlı işlem yapabilirler. Eğer ATR yüksekse, daha geniş aralıkta hedef fiyatlar belirleyerek pozisyonlarını buna göre yönetebilirler.
ATR’nin Avantajları ve Dezavantajları
Avantajları:
- Kolay Yorumlama: ATR, piyasa volatilitesini hızlı bir şekilde ölçmek ve yorumlamak için basit bir gösterge sunar.
- Risk Yönetimi: ATR, stop-loss ve hedef fiyat seviyelerini belirlemek için yatırımcılara esneklik sağlar. Yatırımcılar, volatiliteye göre risk yönetimini optimize edebilirler.
- Her Tür Piyasada Kullanım: ATR, hem trend hem de yatay piyasalarda volatiliteyi ölçmek için kullanılabilir, bu da geniş bir kullanım alanı sunar.
Dezavantajları:
- Yön Bilgisi Vermez: ATR, fiyatın hangi yönde hareket edeceği hakkında bilgi vermez, sadece hareketin büyüklüğünü gösterir. Bu yüzden yönü belirlemek için başka indikatörlerle birlikte kullanılması gerekir.
- Durağan Piyasalarda Sınırlı Kullanım: ATR, düşük volatiliteye sahip durağan piyasalarda sınırlı fayda sağlar. Bu tür piyasalarda yanıltıcı olabilir.
ATR ve Diğer İndikatörlerle Kullanım
ATR, başka teknik analiz göstergeleriyle birleştirildiğinde daha güçlü ve doğrulayıcı sinyaller verebilir. Örneğin:
- Hareketli Ortalamalar ve ATR: Hareketli ortalamalar ile birlikte kullanıldığında, ATR’nin verdiği volatilite sinyalleri doğrulanabilir.
- MACD ve ATR: MACD trendi gösterirken ATR volatiliteyi ölçer. Yüksek ATR, MACD’den gelen sinyalleri güçlendirebilir.
Sonuç
Ortalama Gerçek Aralık (ATR), yatırımcılara fiyat hareketlerinin volatilitesini ölçmek ve risk yönetimi için önemli bilgiler sunar. Stop-loss seviyelerini belirlemek, trend gücünü ölçmek ve breakout fırsatlarını yakalamak için ideal bir araçtır. Ancak, fiyatın yönünü doğrudan belirtmediği için ATR’yi başka teknik analiz araçları ile birlikte kullanmak en iyi sonuçları verecektir. ATR, doğru kullanıldığında hem uzun vadeli yatırımcılar hem de kısa vadeli trader’lar için etkili bir araçtır.